Jump to content

Պարսկական դարիկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
IIIb տիպի աքեմենյան դարիկ, մոտ մ.թ.ա. 420 թվական

Պարսկական դարիկ, ոսկե մետաղադրամ էր, որը նմանատիպ արծաթե մետաղադրամի` սիգլոսի հետ միասին ներկայացնում էր Աքեմենյան պարսկական կայսրության երկմետաղ դրամական համակարգը[1]։

Կյուրոս Մեծը (մ.թ.ա. 550-530 թվականներ) մետաղադրամներ է հատել Պարսկական կայսրության համար` մ.թ.ա. 546 թվականից հետո, Լիդիայի նվաճումից և նրա թագավոր Կրեսոսի պարտությունից հետո, որն արտադրել էր պատմության մեջ առաջին մետաղադրամները[2]։ Երևում է, Կյուրոսը սկզբում ընդունել է լիդիական դրամը և շարունակել հատել Լիդիայի առյուծ և ցուլ մետաղադրամները[2]։

Դարեհ I-ը (մ.թ.ա. 521-486 թվականներ) արտադրել է նոր հաստ ոսկե մետաղադրամ, որը 8.4 գրամ ստանդարտ քաշ ուներ[3][4], արժեքով հավասար էր 20 արծաթե մետաղադրամի։ Մետաղադրամների մեջ օգտագործված ոսկին շատ բարձր որակի էր, 95.83% մաքրությամբ[5], և նրա վրա դրոշմված էր պարսկական թագավորի կամ նետ ու աղեղով զինված վեհ ռազմիկի կերպար։ Նրանց գործածումն ավարտվեց մ.թ.ա. 330 թվականին Ալեքսանդր Մեծի արշավանքով, որից հետո նրանք հիմնականում ձուլվում էին և վերաթողարկվում որպես Ալեքսանդր Մեծի մետաղադրամներ։ Սա համարվում է նրանց հազվագյուտ լինելու հիմնական պատճառը, չնայած ժամանակին դրանց լայն տարածումներին։

Մ.թ.ա. 5-րդ դարի ավարտին, Փոքր Ասիայում պարսկական սատրապները որոշեցին հատել իրենց մետաղադրամները։ Դարեհը նման ոտնձգությունը համարեց մահապատժի արժանի հանցագործություն, քանի որ դրամահատման իրավունքը համարվում էր որպես թագավորի բացառիկ արտոնություն։ Դրամագիտական փաստերը թույլ չեն տալիս հաստատել դարիկների և սիգլոյի վրայի պատկերի նույնականացումը։ Այն ընդունվել է Դարեհի կողմից որպես իր թագավորական իշխանության եռանդուն արտահայտություն իր մետաղադրամների թողարկումների համար։

Աքեմենյան դարիկ, մ.թ.ա. 4-րդ դար:

Մետաղադրամը երկու անգամ հիշատակվում է եբրայերեն Աստվածաշնչում, որտեղ այն կոչվում է «ադարկոնիմ»[6], քանի որ իսրայելցիները դրա հետ շփվեցին այն ժամանակ, երբ իրենց բաբելոնյան նվաճողները նվաճեցին Պարսկաստանը։ «Քրոնիկների առաջին գիրքը» նկարագրում է Դավիթ թագավորին, որը հրավիրեց ժողովրդի հավաք` խնդրելով նվիրաբերել տաճարի կառուցման համար։ Ժողովուրդը մեծահոգաբար տվեց «Աստծու տան ծառայելու համար ոսկե հինգ հազար տաղանդ և տասը հազար դարիկ, տասը հազար արծաթե տաղանդ, տասնութ հազար բրոնզե տաղանդ և հարյուր հազար երկաթե տաղանդ»[7]։ Քանի որ Հին Կտակարանի ժամանակագրության համաձայն ենթադրվում է, որ Դավիթը սկսեց թագավորել մոտ մ.թ.ա. 1048 և մոտ մ.թ.ա. 1007 թվականների միջև, դարիկի օգտագործումը կամ անախրոնիզմ է կամ գրողի կողմից ժամանակակից միավորների փոխակերպում[8][9]։ Մյուս օրինակը Եզրասի 8.27-ն է; ինչպես նաև հունարեն «darkemonium» տերմինի ածանցյալ բառը Եզրասի 2:69-ում և երեք անգամ Նեեմիայի 7:70-72-ում[10][11]։

Պարսկաստանի սատրապների կողմից բաժանված կաշառքից հետո Հունաստանում սկսվեց Կորնթոսյան պատերազմը Սպարտայի թագավոր Ագեսիլաուս II-ի ղեկավարությամբ, որը նշվում է որպես հաջող արշավ Փոքր Ասիայից, նշելով, որ ինքը դուրս է բերվել Ասիայից «տասը հազար աղեղնավորների կողմից» (վկայակոչելով դարիկի վրա դրոշմված պատկերը)[12]։

Հին հույները հավատում էին, որ «dareikós» (δαρεικός) տերմինը ծագել է Դարեհ Մեծի անունից, որը, հավանաբար, հատել է այդ մետաղադրամները[1]։ Որոշ գիտնականներ համաձայն են դրան և կազմում են հին պարսկերեն բառը որպես *dārayaka-[13], մինչդեռ մյուսները ընդհանուր առմամբ ենթադրում էին, որ հունական տերմինը կարող է ծագել հին պարսկական dari-ից («ոսկե», որը, հավանաբար, դարձավ زر [zar] ժամանակակից պարսկերենով), և որ այն առաջին հերթին կապված էր Դարեհի անվան հետ միայն հետագա ժողովրդական ստուգաբանությամբ[1]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Michael Alram, "DARIC", Encyclopaedia Iranica, December 15, 1994, last updated November 17, 2011
  2. ↑ 2,0 2,1 Metcalf, William E. (2016). The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage (անգլերեն). Oxford University Press. էջ 63. ISBN 9780199372188.
  3. ↑ H. James Birx (2009 թ․ հունվարի 13). Encyclopedia of Time: Science, Philosophy, Theology, & Culture. Sage Publications. էջեր 202–. ISBN 978-1-4129-4164-8.
  4. ↑ Pierre Briant (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Eisenbrauns. էջեր 409–. ISBN 978-1-57506-120-7.
  5. ↑ Charles Anthon, L.L.D. (1841). A Classical Dictionary. New York: Harper & Brothers.
  6. ↑ Tremper III Longman (2013 թ․ օգոստոսի 1). The Baker Illustrated Bible Dictionary. Baker Books. էջեր 679–. ISBN 978-1-4412-3886-3.
  7. ↑ 1 Chronicles 29:7 (New Revised Standard Version), emphasis added.
  8. ↑ Ralph W. Klein (1993). «1 Chronicles». In Wayne A. Meeks (ed.) (ed.). The HarperCollins Study Bible. New York, NY: HarperCollins. էջեր 605–646. ISBN 0-06-065580-1. {{cite book}}: |editor= has generic name (օգնություն)
  9. ↑ John H. Walton; Victor H. Matthews; Mark W. Chavalas (2000 թ․ նոյեմբերի 8). The IVP Bible Background Commentary: Old Testament. InterVarsity Press. էջեր 420–. ISBN 978-0-8308-1419-0.
  10. ↑ Nancy M. Tischler (2006 թ․ հունվարի 1). All Things in the Bible. Greenwood Publishing Group. էջեր 396–. ISBN 978-0-313-01425-3.
  11. ↑ Louis H. Feldman (1996 թ․ հոկտեմբերի 14). Jew and Gentile in the Ancient World: Attitudes and Interactions from Alexander to Justinian. Princeton University Press. էջեր 4–. ISBN 1-4008-2080-4.
  12. ↑ Plutarch Life of Agesilaus 16.6
  13. ↑ Shapur Shahbazi. "DARIUS iii. Darius I the Great", Encyclopaedia Iranica. December 15, 1994. Last updated May 9, 2012.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պարսկական_դարիկ&oldid=9805373» էջից